บทความนี้จะพาคุณทำความเข้าใจว่า BMI และ VO2 Max คืออะไร ความแตกต่างของทั้งสองแนวคิด และทำไมการเสริมสร้างสมรรถภาพทางกายจึงสำคัญกว่าการยึดติดกับตัวเลขบนตาชั่ง พร้อมวิธีการพัฒนาความฟิตที่คุณสามารถเริ่มต้นได้ทันที

รู้จัก VO2 MAX ที่อาจชี้วัดสุขภาพได้ดีกว่า BMI

BMI คืออะไร? เข้าใจตัวเลขที่คุณคุ้นเคย

BMI (Body Mass Index) คือค่าดัชนีที่คำนวณจากน้ำหนักและส่วนสูง โดยมีสูตรง่าย ๆ คือ: BMI = น้ำหนัก (กิโลกรัม) ÷ ส่วนสูง (เมตร)²

เกณฑ์ BMI ที่เหมาะสำหรับคนเอเชีย (ตาม WHO Asia-Pacific)

• น้ำหนักต่ำกว่าเกณฑ์: BMI < 18.5
• น้ำหนักปกติ: BMI 18.5 - 22.9
• น้ำหนักเกิน (Overweight): BMI 23 - 24.9
• อ้วนระดับ 1 (Obesity class 1): BMI 25 - 29.9
• อ้วนระดับ 2 (Obesity class 2): BMI ≥ 30

แม้ BMI จะเป็นเครื่องมือที่ใช้งานง่ายและแพร่หลาย แต่กลับมีข้อจำกัดสำคัญ เช่น:

1. ไม่วัดระดับไขมันหรือกล้ามเนื้อในร่างกาย : BMI ไม่สามารถบอกได้ว่าน้ำหนักที่มากหรือน้อยเป็นผลจากกล้ามเนื้อ ไขมัน หรือน้ำ
2. ไม่คำนึงถึงปัจจัยเฉพาะบุคคล : เช่น อายุ เพศ และกิจกรรมทางกายที่ส่งผลต่อสุขภาพ
3. ไม่เกี่ยวข้องกับสมรรถภาพร่างกาย : BMI ไม่ได้สะท้อนถึงระบบหัวใจและหลอดเลือด หรือความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ ตัวอย่างเช่น นักกีฬาที่มีมวลกล้ามเนื้อสูงอาจถูกจัดอยู่ในกลุ่ม “น้ำหนักเกิน” ตามเกณฑ์ BMI ทั้งที่มีสุขภาพดีเยี่ยม

 
VO2 Max คืออะไร? ตัวชี้วัดความฟิตที่คุณควรรู้

VO2 Max คือค่าที่ใช้วัดความสามารถของร่างกายในการใช้ออกซิเจนระหว่างการออกกำลังกายอย่างหนัก ค่านี้แสดงถึงสมรรถภาพของระบบหัวใจและหลอดเลือด รวมถึงความแข็งแรงของกล้ามเนื้อในการใช้ออกซิเจนเพื่อผลิตพลังงาน

ทำไม VO2 Max ถึงสำคัญ?

• ยิ่งค่า VO2 Max สูง ร่างกายยิ่งมีประสิทธิภาพในการออกกำลังกายและฟื้นตัว
• VO2 Max เป็นตัวพยากรณ์สุขภาพในระยะยาวที่ดีกว่า BMI โดยเฉพาะในเรื่องของการลดความเสี่ยงต่อโรคหัวใจ เบาหวาน และมะเร็ง

ปัจจัยที่มีผลต่อ VO2 Max

• พันธุกรรม: ยีนบางชนิด เช่น ACE และ ACTN3 ส่งผลต่อความสามารถในการออกกำลังกาย
• อายุ: ค่า VO2 Max มักลดลงเมื่ออายุมากขึ้น
• การฝึกซ้อม: การออกกำลังกายแบบ HIIT และคาร์ดิโอช่วยเพิ่มค่า VO2 Max ได้อย่างมีประสิทธิภาพ
   

เปรียบเทียบ VO2 Max vs. BMI: อะไรคือความแตกต่าง?

1. ความฟิตลดความเสี่ยงโรคได้ดีกว่า BMI
งานวิจัยจาก European Heart Journal พบว่า คนที่มีความฟิตสูงแม้ BMI จะอยู่ในกลุ่มน้ำหนักเกิน ก็ยังมีความเสี่ยงโรคหัวใจต่ำกว่าคนที่ BMI ปกติแต่ขาดความฟิต

2. VO2 Max บ่งบอกสุขภาพได้ลึกกว่า
ค่าดัชนี VO2 Max สะท้อนถึงสุขภาพของระบบหัวใจและหลอดเลือด รวมถึงความสามารถในการใช้ออกซิเจน ซึ่ง BMI ไม่สามารถให้ข้อมูลในมิตินี้ได้

3. BMI ไม่ใช่ตัวบ่งชี้สุขภาพทั้งหมด
แม้ BMI จะช่วยประเมินน้ำหนักในเบื้องต้น แต่การเน้นเสริมสร้าง VO2 Max ให้สูงขึ้นจะช่วยลดความเสี่ยงโรคเรื้อรังได้อย่างมีประสิทธิภาพกว่า
 

วิธีเพิ่ม VO2 Max ให้สุขภาพดีขึ้น

1. ออกกำลังกายแบบ HIIT (High-Intensity Interval Training)
การฝึกออกกำลังกายที่มีความเข้มข้นสูง เช่น การวิ่งเร็วสลับช้าหรือปั่นจักรยานแบบสปรินท์

2. ออกกำลังกายแบบคาร์ดิโอ
กิจกรรมที่เพิ่มความแข็งแรงของระบบหัวใจ เช่น ว่ายน้ำ ปั่นจักรยาน หรือการเดินเร็ว

3. การฟื้นตัวอย่างเหมาะสม
นอนหลับให้เพียงพอและรับประทานอาหารที่มีสารต้านอนุมูลอิสระ เช่น ผลไม้ตระกูลเบอร์รี่
 

ตรวจพันธุกรรมเพื่อเสริมสุขภาพเฉพาะบุคคล

การตรวจพันธุกรรม เช่น Geneus DNA ช่วยให้คุณเข้าใจศักยภาพด้านสุขภาพเฉพาะบุคคล เช่น

• การตอบสนองต่อการออกกำลังกาย
• ความสามารถในการเผาผลาญไขมัน
• ความเสี่ยงต่อโรคหัวใจและโรคเรื้อรัง

การรู้ข้อมูลนี้ช่วยให้คุณวางแผนออกกำลังกายและเลือกอาหารเสริมที่เหมาะสมกับตัวเองได้ดียิ่งขึ้น

 
สรุป
แม้ BMI จะเป็นตัวชี้วัดสุขภาพที่แพร่หลาย แต่ VO2 Max ซึ่งเป็นตัวชี้วัดความฟิตของร่างกายกลับมีบทบาทสำคัญกว่าในการพยากรณ์สุขภาพในระยะยาว การเพิ่ม VO2 Max ผ่านการออกกำลังกายและการดูแลสุขภาพแบบองค์รวมจะช่วยลดความเสี่ยงโรคเรื้อรัง และยกระดับคุณภาพชีวิต

การตรวจพันธุกรรมเพื่อเสริมสร้างสุขภาพเฉพาะบุคคลยังช่วยให้คุณเข้าใจตัวเองและวางแผนการดูแลสุขภาพได้อย่างตรงจุด เพื่อสุขภาพที่ดีและยั่งยืนในทุกช่วงอายุ